The reviews:
De Standaard
Zen-avond met Leonard Cohen
BRUGGE - 'I have tried in my own way to be free', zong Leonard Cohen gisteren in een stemmig Minnewaterpark. En de vele veertigplussers knikten en lispelden de oude woorden mee, als in een mantra.
Cohen is op wereldtournee. Dat verrast, want het was een eeuwigheid geleden en niemand verwachtte hem nog op een podium. Dat hij financiële tegenslagen leed door een frauduleuze manager, heeft er allicht iets mee te maken.
Cohen had acht begeleiders bij, waaronder drie zangeressen. Ze smeedden een tapijt van zachte drums, fijne snaren, subtiele versiering en vrouwelijke samenzang, die perfect diende om de diepe bariton van Cohen op te vangen.
De set bevatte zowat alle grote songs die Cohen een legende maken. 'Dance me to the end of love' was een perfecte intro. Bij 'Ain't no cure for love' zongen de eerste fans al mee. Alles passeerde als een film in slow motion.
Cohen had een donkergrijs hoedje op en ging al eens zitten, tot wanhoop van velen in de weide. Zijn zang is haast melodieuze declamatie, maar met de vrouwenstemmen erbij ging er een soort poetische wijsheid van uit. Heel erg Zen.
Het concert werd in haast volstrekte stilte beleefd, met alleen herkenningsapplaus en wat open doekjes van Cohen voor zijn muzikanten. Songs als 'Who by fire' en 'Hey that's no way' werden meditaties die 'deze prachtige stad' (zei Cohen) eer aandeden.
En terwijl het in het binnenland duisterde en de regen alle spel bedierf, was de hemel in Brugge lief voor de oude zanger en zijn woorden. Die halverwege zowaar een pauze inlaste en daarna met 'Tower of song' een tweede set begon.
Cohen ging iets harder spelen en stak wat meer pit in zijn performance, wat voor samenzang zorgde in 'Halellujah' en in 'Democracy' het tempo even optilde. De zanger begon te spelen met zijn teksten en de interactie met het publiek werd een plezier.
Een bisronde begon met een breed meegezongen 'Marianne', gevolgd door weer een up-moment met 'First we take Manhattan'. 'Remember me', zong Cohen. Absoluut, oude vriend.
peter vantyghem
De Morgen
Leonard Cohen ontroert in Brugge - De gave van een gouden stem
Vijftien jaar was het geleden dat Leonard Cohen nog in België had opgetreden, en eigenlijk had de legendarische singer-songwriter zich voorgenomen om nooit meer op tournee te gaan. Toch was hij donderdagavond te gast in Brugge, in een compleet uitverkocht Minnewaterpark (****).
Dat Cohen, inmiddels 73, in de herfst van zijn leven opnieuw de baan op gaat, is in de eerste plaats ingegeven door financiële motieven. Vorig jaar kwam aan het licht dat zijn voormalige manager er met al het geld vandoor was dat Cohen in de loop van zijn carrière opzij had gezet. De zanger zat financieel aan de grond, en er zat niets anders op dan opnieuw op tournee te gaan. Een geluk bij een ongeluk, want Cohen heeft nooit veel optredens gegeven, en de belangstelling voor de concerten die hij momenteel in Europa geeft, is ronduit overweldigend.
Ook in Brugge werd Cohen - met zijn duivengrijs haar, deukhoed, smetteloos pak een en al gratie - als een held onthaald. Hij dankte het publiek, nam na elk nummer zijn hoed af, en elke muzikant die het waagde om langer dan drie noten te soleren werd, soms tot tien keer toe, bedankt en met superlatieven overladen. "De sublieme Webbzussen" (X8), "de onvergelijkbare Sharon Robinson" (X 12) en "de meesterlijke Bob Metzger" (X7) op gitaar... allemaal werden ze door Cohen bejubeld alsof ze vloeibaar platina in de aderen hadden.
Dat is opmerkelijk, want het moet gezegd: de groep trok een randje kitsch door de songs die Cohen had uitgekozen. Meer nog, vaak speelden ze zo relaxed dat het wel leek of ze net van een cruiseboot waren gestapt waar ze een assortiment bejaarden hadden geëntertaind. En strikt genomen speelde Cohen eigenlijk twee uur lang hetzelfde nummer. Maar het was een subliem nummer.
In die mate zelfs dat je het gerust 24 keer opnieuw wilde horen. De stem van Cohen, zo diep dat ze als een gulzige bij door de versterkers bromde, was bovendien een stuk toonvaster dan je op basis van zijn live-cd's zou hebben vermoed. Al werd de hilarische passage in 'Tower of Song' ('I was born like this / I had no choice/ I was born with the gift of a golden voice') uiteraard op luid applaus onthaald.
Tel daarbij nog het onmiskenbare charisma van de man, en het enige wat nog fout kon lopen was de opbouw van de setlist. Maar ook die was om duimen en vingers bij af te likken: een greatest hits die van 'Dance Me to the End of Love' over 'Bird on a Wire' en het door Jeff Buckley onsterfelijk gemaakte 'Hallelujah' tot aan recenter werk als 'In My Secret Life' en 'Boogie Street' reikte.
Cohen zong over seks, religie in liefde, had het over politiek en religie, en vatte al die onderwerpen in teksten die je alleen als pure poëzie kon bestempelen. Alleen jammer dat het volume op het plein zo stil stond dat je al goed moest luisteren om daar iets van op te vangen. Na de bisronde boog Cohen nog een laatste keer, en bedankte hij het publiek omdat ze al die jaren zijn liedjes in leven hadden gehouden. Een ontroerend afscheid voor wat, wellicht, het allerlaatste optreden van Leonard Cohen in België is geweest. (Bart Steenhaut)
DE SET
1. Dance Me to the End of Love
2. The Future
3. Ain't No Cure for Love
4. Bird on a Wire
5. Everybody Knows
6. My Secret Life
7. Who by Fire
8. Hey, That's No Way to Say Goodbye
9. Anthem
10. Tower of Song
11. Suzanne
12. The Gipsy's Wife
13. Boogie Street
14. Hallelujah
15. Democracy
16. I'm Your Man
17. Take This Waltz
18. First We Take Manhattan
19. The Sisters of Mercy
20. If It Be Your Will
21. So Long, Marianne
22. Closing Time
23. I Tried to Leave You
24. Whither Thou Goest
Goformusic
Leonard Cohen - 10/07/08 - Minnewaterpark, Brugge
Hoe zij het doen, weten we niet. Maar zelden hebben we zo'n combinatie van stijl en bescheidenheid gezien als tijdens het nu al legendarische concert van Leonard Cohen te Brugge. Alle muzikanten straalden een ongelooflijke klasse uit. Na iedere fijne solo nam de Meester even de hoed af voor hen en prevelde vol lof hun naam. Hij sprak ons met "vrienden" aan en prees ons voor de volharding waarmee we regen, kou en wind trotseerden. Bij ieder andere artiest zou dit als valse bescheidenheid overkomen, bij Leonard werkte het wonderwel. Dat iemand met zo'n palmares en intact gebleven magie zo nederig kan blijven, dwingt het allergrootste respect af.
Na een geslaagde passage van Martha Wainwright (de ideale combinatie van woord, muziek en ballen aan het lijf) werd het podium ingenomen door zes muzikanten, drie zangeressen en een schriel -maar vinnig- mannetje in een vlekkeloos krijtpak en donkere hoed. Zijn stem en glimlach bleken bestand tegen de tand des tijds. De groep zou een hele avond lang een fijne selectie uit het oeuvre van de Canadese dichter brengen. Dance me to the end of love (met een elektronische klarinet en Spaanse gitaar) zette de toon van deze prachtige avond. Telkens je dacht dat het hoogtepunt in zicht was, kreeg je een nieuwe parel over je heen gestrooid. The future, Ain?t no cure for love en Bird on a wire hadden nog niets van hun emotionele impact verloren en werden volop gesmaakt door de 8.000 aanwezige fans. In ieder nummer passeerden er oneliners die zo raak geformuleerd waren, dat je je er aan wou vastklampen. Anthem kreeg een parlando intro (There is a crack in everything, that's how the light gets in) mee die door een aantal personen op de eerste rij overgenomen werd. "Precisely" zei de man en op zijn gezicht verscheen de meest ontwapenende glimlach ooit.
Na de pauze stond Cohen achter een synthesizer en bracht samen met zijn drie zangeressen en een Hamond B3-speler een doorleefde versie van Tower of Song. Op het einde van het nummer vertelde hij ons dat hij na lang zoeken de zin van het leven doorgrond had. Het bleek uiteindelijk het Do Da Dum mantra te zijn die de zangeressen al een tijdje aan het zingen waren. Ook in andere nummers kon hij vaak een glimlach niet onderdrukken en bij sommige versregels paste hij zijn teksten ad hoc aan (I didn't come to Bruges to fool you in Hallelujah.) Telkens er zoiets de revue passeerde, joelde het publiek. Cohen beantwoordde deze appreciatie met een zoveelste hoofse buiging of spontane glimlach. Het ultieme bewijs dat de man meer is dan de depressieve donkere dichter waarvoor men hem vaak verslijt.
Na Take this Waltz verdween de man al walsend in de coulissen. Hij zou terugkomen voor een indrukwekkende bisronde waarin hij nog een laatste maal iedereen liet schitteren. Tijdens If it be your will stegen de Webb Sisters boven zichzelf uit en Closing Time bleek niet het ware einde. Hij kwam ironisch terug met I tried to leave you en Wither thou goest. "And here's a man still working for your smile", klonk het in de staart en iedereen wist dat het concert een veel diepere ervaring geweest was. Binnenkort worden de najaarsconcerten van zijn tournee aangekondigd. Ik hou alvast mijn adem in.
Cutting Edge
Leonard Cohen, Martha Wainwright, Minnewaterpark Brugge
Eeuwig lage stem op eenzame hoogte
Cohen_review Donderdag viel de regen weer met bakken naar beneden. Gelukkig klaarde het volledig op toen Leonard Cohen het podium van het Minnewaterpark beklom voor een vijfsterrenconcert dat wij ons nog lang zullen herinneren.
De Canadese zangeres Martha Wainwright (zus van Rufus) mocht het voorprogramma spelen. Ze kwam haar nieuwe album met de prachtige titel ‘I know you are married but I've got feelings too' voorstellen. Ze deed dat sober en alleen met haar gitaar. Maar ze werd compleet overklast door Leonard Cohen. Er zijn vijf redenen waarom we met vijf sterren gooien.
De allerbelangrijkste is Cohens stem. Een stem als een klok, ondanks z'n 73 jaar. Een stem die als geen ander verwarmen kan. Of, zoals hij zelf zong in het machtige ‘Tower of song': ‘I was born like this, I had no choice. I was born with the gift of a golden voice.' Waarop bevestigend gejuich opsteeg in het Minnewaterpark.
Een tweede argument zijn de teksten. Niemand kan universele thema's (politiek, religie, filosofie, liefde uiteraard) beter in een songtekst gieten en laten klinken als eenvoudige persoonlijke toespelingen dan Cohen. Zoals dat vers uit ‘Anthem' waar hoop wordt geput uit het gebrokene in ons bestaan: ‘Ring the bells that still can ring. Forget your perfect offering. There is a crack in everything. That's how the light gets in.' Bovendien kunnen alle verliefde zielen met gebrek aan inspiratie delven in 's mans teksten voor hun liefdesbrieven.
Een derde reden zijn de klassemuzikanten en achtergrondzangeressen die Cohen vergezelden op het podium. Er werd een haast oneindig instrumentarium bespeeld, maar dat stond uitsluitend ten dienste van de songs. Zelden eerder bijvoorbeeld een mandoline zo mooi horen bespelen tijdens een concert. Leonard kon ook niet ophouden met het uitdelen van credits aan z'n muzikanten.
Een vierde ster geven we voor de Brugse setting en het publiek. Het mooie Minnewaterpark was compleet gevuld met een wat ouder maar devoot publiek. Gedurende de drie uur durende set compleet stil genietend als het moest, en nadrukkelijk luid dankbaar. Het leverde ook prachtige beelden op van ontroerde mensen die bijvoorbeeld ‘Suzanne' woord voor woord meezongen.
Hoogtepunten aanhalen heeft weinig zin. De set zat vol tijdloze klassiekers. Goed, één punt van kritiek dan. We waren niet erg onder de indruk van de samenzang tussen Sharon Robinson en Leonard tijdens ‘Boogie street', wat sowieso al een minder nummer is. Maar dat is echt het enige wat aan te merken valt op dit feilloze concert. We zijn wel benieuwd naar Cohens redenen om tijdens ‘The future' niet meer ‘crack and anal sex' te eisen, maar dat te vervangen door ‘careless sex'.
Het charisma van Leonard Cohen maakt de vijfde ster. Hoe deze levende legende z'n hoed afnam om het genereuze applaus in ontvangst te nemen. Hoe hij gemeend het publiek bedankte voor ‘this memorable loveable evening' en niet van ophouden wist, tot groot jolijt van iedereen. Of zoals hij fijn improviseerde tijdens het sacrale ‘Hallelujah': ‘I've told the truth. I didn't come to Bruges just to fool you.' Alle aanwezigen konden dat alleen maar beamen.
Steven Raeman
listening to the concert and its prelude. This was by far the cheapest ticketed venue that I have seen, and I am sure that the price helped to fill the place. 
